Wat is voor jou een ‘gezond’ gewicht?

Het valt niet mee om je streefgewicht te bereiken en om het magische getal te behouden is vaak nog lastiger. Veel mensen zijn dan ook voortdurend op een negatieve manier met hun gewicht bezig. Dat zorgt vaak voor onnodige stress, want een streefgewicht is niet altijd een gezond gewicht.  

 
Je kleding
zit te strak en je buik is toch weer dikker geworden. Je hebt er nu echt genoeg van en gaat op dieet. Het zoveelste wonderdieet, maar deze gaat echt werken. En ja hoor, de kilo’s verdwijnen. Maar omdat je constant honger hebt, verdwijnt er nog meer: je goede humeur. 
 

Eén keertje dan 

Waarom zou je niet één keertje gezellig mee-eten met je gezin of je vrienden? Je hebt het verdiend. En daar ga je dan weer een mislukt dieet. Je twijfelt aan jezelf. En dat is ook bepaald geen boost voor je humeur. Je valt jezelf af. En voor je het weet, ben je weer terug op je startgewicht. Sterker nog, een paar weken later ben je zelfs zwaarder dan voordat je begon aan dit wonderdieet. 

Jojo-effect 

De vicieuze cirkel waar je in belandt, maakt het steeds lastiger om af te slanken. Hoe strenger je dieet en hoe vaker je een dieet volgt, hoe lastiger het is om gewicht te verliezen. En als je die kilo’s er uiteindelijk hebt afgekregen, is het heel moeilijk om ze eraf te houden. Deze schommelingen in je gewicht zijn ongezond. Ze vergroten de kans op hartziekten, diabetes en vetopslag in de buik. Ook mentaal heeft het jojo-effect gevolgen. Elke kilo die je aankomt, kan een deuk in je zelfvertrouwen geven.

Even googelen 

Op het internet vind je tientallen artikelen, websites en boeken vol goede adviezen over het voorkómen van het jojoeffect, zoals:

  • Stop met crash-diëten
  • Niet minder eten, maar beter eten
  • Meer bewegen
  • Je gewoontes onder de loep nemen: doe het anders

Dit zijn goede adviezen, maar ze zijn algemeen. Geen mens is hetzelfde, dus wat ontbreekt is een persoonlijke benadering.

Gezond of ongezond gewicht?

De persoonlijke benadering begint bij het bepalen of je een gezond of ongezond gewicht hebt. Daarvoor gebruik je in de regel de Body Mass Index, kortweg BMI. Dit is een cijfer dat aangeeft of je een gezond, te licht of te zwaar gewicht hebt.  

Body Mass Index

Je berekent je BMI (Body Mass Index) door je huidige gewicht te delen door je lengte in het kwadraat.  

Rekenvoorbeeld: 65 kilo/(1,70 x 1,70 meter) = Dan is je BMI 22,5

  • Is je BMI lager dan 18,5? Dan wijst dit op een te laag gewicht.  
  • Is je BMI tussen de 18,5 en 25? Dan wijst dit op een gezond gewicht.  
  • Is je BMI tussen 25 en 30? Dan wijst dit op overgewicht.  
  • Is je BMI hoger dan 30? Dan heb je obesitas. Obesitas is ernstig overgewicht, waarmee je een groter risico loopt om een aantal ziektegerelateerde aandoeningen te ontwikkelen.

     

NB. BMI is niet voor iedereen geschikt als graadmeter voor een gezond gewicht. Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld zwangeren en mensen die erg gespierd zijn door krachttraining. 

Jezelf vergelijken 

Misschien heb je wel een gezond gewicht, maar vergelijk je jezelf met 10 jaar geleden of met je broer of zus die nooit op dieet hoeft. Misschien zelfs met een fotomodel. Zijn zij knapper, gedisciplineerder of gelukkiger? Met andere woorden: Wat zie jij als je naar anderen en vervolgens naar jezelf kijkt? Een streefgewicht is vaak gebaseerd op een vergelijking. Het hoeft niet persé een gezond gewicht te zijn en het is daarmee vaak ook geen realistisch doel. De kans dat je je streefgewicht behaalt en behoudt, is in zo’n geval klein.

Waar sta jij?  

Voor de goede orde: Overgewicht is niet gezond. Het kan tot allerlei ziektes en kwalen leiden. Maar behalve je bezighouden met je gewicht, is het ook belangrijk om te weten waar je precies staat. Hoe kun je je zo gezond mogelijk voelen op het gebied van eten, slapen, bewegen, ontspannen en werken? Waar voel je prettig bij? Wat geeft je energie en plezier? En waar word je rustig van? Met andere woorden: Val jezelf niet af! Je mentale gezondheid is minstens zo belangrijk als je lichamelijke gezondheid. 

De rol van slaap 

Het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk slaap voor je is. Niet alleen om beter te presteren, maar ook voor je gezondheid. Bij een slaappatroon van minder dan zes uur per nacht, loop je meer kans om diabetes type 2, een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten te ontwikkelen. Er komt ook steeds meer bewijs voor de hypothese dat te weinig slaap invloed heeft op onze verzadigingshormonen. Dat zou een verhoogde energie-inname kunnen verklaren. De hormonen die de voedselinname reguleren zijn leptine en ghreline. Leptine zorgt voor een verzadigd gevoel en ghreline zorgt voor een hongergevoel. Slaaptekort lijkt samen te hangen met lagere leptineniveaus, terwijl de hoeveelheid ghreline juist toeneemt. 

De invloed van stress 

Slaaptekort wordt vaak veroorzaakt door stress, een lichaamsfunctie die ervoor zorgt dat je bij gevaar op scherp staat. Je hartslag verhoogt en ineens ben je tot veel meer in staat dan je dacht. Maar feitelijk is dat een reactie op een stresssituatie die kórt moet duren. Als je langdurig last hebt van stress, maakt je lichaam meer adrenaline en meer van het stresshormoon cortisol aan. Je slaapsysteem kan hierdoor flink in de war raken. Bovendien geeft cortisol een seintje aan je brein om calorierijk te eten. Daardoor grijp je snel naar iets zoets of vets. Ondertussen gebeurt er in het lichaamsvet iets bijzonders bij chronisch verhoogd cortisol. Vet wordt dan vooral in de buikstreek opgeslagen. En dit is nou precies een risicofactor voor het ontwikkelen van diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. 

Geslachtshormonen 

Ook medische factoren, zoals schildklierproblemen en medicatie, kunnen je gewicht en je hormoonhuishouding beïnvloeden. En vergeet niet dat leeftijd ook een rol speelt. Vrouwen in de overgang zien bijvoorbeeld vaak een buikje verschijnen als de balans in geslachtshormonen verandert: oestrogeen neemt sterker af dan testosteron. Op latere leeftijd vliegen de kilo’s er bij zowel vrouwen als mannen sowieso sneller aan, doordat ze met de jaren steeds minder groeihormonen aanmaken. Er gebeurt dus van alles in je hormoonhuishouding waar je weinig controle over hebt. 

Sociale steun

Uit veel onderzoeken blijkt hoe belangrijk je omgeving is. Als je steun en aandacht van anderen krijgt, kun je bergen verzetten. Aanmoediging, wat solidariteit, eerlijke feedback, het delen van frustraties én het vieren van successen zorgen ervoor dat je je beter voelt, dat je meer aankunt. Ook ben je beter in staat om te relativeren als je een beetje doorslaat of als je tegenslagen moet verwerken. Verder is het belangrijk om te weten wat voor jouw triggers zijn, hoe je daarmee moet omgaan en welke steun je van anderen je nodig hebt. Het zal je helpen om je doel te bereiken: Jouw gezonde gewicht! 

 

Gerelateerd