In de ochtend krijgt je lichaam een signaaltje dat de dag is begonnen en richting de avond komt het signaal om weer naar bed te gaan. Het circadiaan ritme wordt ook wel c-proces genoemd. Dit ritme werkt dankzij het hormoon melatonine.
Melatonine wordt geremd door licht
Onze biologische klok bepaalt ons dag & nacht ritme. Deze biologische klok ligt in je hersenen, net boven waar je oogzenuwen kruisen; de nucleus suprachiasmaticus.
De invloed van licht is essentieel bij de aanmaak van hormonen die ons slaap-waak ritme aansturen. Cortisol (stress hormoon) is het hoogst in de ochtend en maakt je wakker en alert. Naarmate de dag vordert en het licht geleidelijk minder wordt, daalt de concentratie cortisol in je lichaam. Melatonine wordt juist in de avond en nacht aangemaakt en wordt geremd door licht.
Naast het dag & nachtritme (het circadiaan ritme) hebben we ook te maken met een tweede, onafhankelijk proces waarbij slaapdruk wordt opgebouwd. Dit proces wordt s-proces, homeostatische slaapdruk genoemd. De slaapdruk wordt opgebouwd onder invloed van adenosine. Bij voldoende slaapdruk in combinatie met de biologische klok word je slaperig genoeg om in te slapen. Na ongeveer 8 uur ben je van al je adenosine ontdaan. Dit zie je terug in het plaatje waarbij zowel de slaapdruk als ook het circadiaan ritme is ingetekend. Daar waar de afstand tussen beide lijnen het grootst is, is de neiging het grootst om in slaap te vallen.
Slapen is een hardlooprace
We kunnen de slaap dus beschouwen als een hardlooprace. De scheidsrechter is melatonine. Die roept: ‘Op uw plaatsen, klaar, AF!’
Melatonine bepaalt dus wanneer de race gaat plaatsvinden. Echter, het doet zelf niet mee met de race. De andere delen van je hersenen (de renners) worden geactiveerd. Als er dus zonlicht komt aan het begin van de dag, wordt er op de rem getrapt en komt er geen melatonine meer vrij.
Naarmate de dag vordert, wordt ook het rempedaal minder hard ingedrukt, zodat er uiteindelijk weer melatonine vrijkomt en de “race” opnieuw kan beginnen.
Je zult de conclusie wel aanvoelen: doe op tijd het licht uit! Ook je schermen. En dim alvast de lichten twee uur voordat je gaat slapen. Goed voor de ‘slaapdruk’.
