Mirjam Kaijer
“Hormonen spelen een ongelooflijk belangrijke rol in het leven van de vrouw. In de puberteit nemen de hormoonspiegels toe en wordt het lichaam klaargemaakt voor een eventuele zwangerschap. In de vruchtbare jaren daarna beschermen dezelfde hormonen ons hart, vaatstelsel en onze botten. Maar als we halverwege de veertig zijn, beginnen de hormoonspiegels langzaam te dalen. En dit zorgt vaak voor vervelende klachten op lichamelijk, psychisch en emotioneel vlak.” Zo vertelt cardioloog Janneke Wittekoek, die al jaren strijdt voor meer bewustwording en kennis over het vrouwenlichaam.
“Als de oestrogeen- en progesteronproductie dalen, komen we in de overgang. De ongemakken kunnen dan wat heftiger worden met klachten als opvliegers, stemmingswisselingen, vaginale droogte, slapeloosheid en vermoeidheid. En zoals iedereen begrijpt, hebben dit soort heftige klachten een grote invloed op de kwaliteit van ons leven. Over de hele wereld zijn studies gedaan om dit te onderzoeken en het is zeker dat alle vrouwen, ongeacht huidskleur of land waar ze wonen, in meer of mindere mate een verslechtering van de kwaliteit van leven aangeven tijdens de overgang”, aldus Wittekoek.
Hormonenbombardement
Ze is een dame waar we ernstig rekening mee moeten houden. Menig vrouw zal haar met regelmaat vervloeken. Ze laat vrouwen vanaf hun veertiende jaar stralen als jonge godinnen en opengaan als een bloem, om ze daarna in de afgrond te storten als het lijf niet langer productief blijkt te zijn. Ze zijn niet meer nodig om kinderen te baren en om de voortplanting op aarde veilig te stellen en dus moet moeder natuur van deze vijftigplussers af. Dat doet ze door vrouwen met klachten te bombarderen die je soms je ergste vijand niet toewenst.
Vrouwonterende ellende
Moeder Natuur laat vrouwen letterlijk opdrogen en verdorren, wat deze angstvallig met potten glijmiddel en andere overgangsondersteuners proberen te beteugelen. Haaruitval, kouwelijkheid, kort lontje, een libido dat met de noorderzon vertrokken lijkt te zijn en haargroei op plekken waarvan je niet wist dat er een haar kon groeien. Het hele arsenaal aan vrouwonterende ellende komt langs. Ook laat ze hun weelderige vormen verdwijnen: weg met die rondingen, want deze brengen mannen alleen maar op verkeerde gedachten. De heren moeten zich richten op de nog wel vruchtbare vrouwen en dus verandert moeder natuur de oudere vrouw in een soort SpongeBob.
Met een knipoog, maar waar
Dit is natuurlijk allemaal een beetje met een knipoog geschreven, maar ooit heb ik dit hierboven zo verwoord voor een theatervoorstelling die ik maakte over de verschillende fasen van de vrouw. En ook al klinkt het allemaal lekker aangedikt, er zit wel degelijk een grote kern van waarheid in. Hormonen brengen nogal wat teweeg en dat is nog zacht uitgedrukt. Daarom is het goed om uit te leggen wat hormonen precies zijn en wat ze doen in het vrouwenlichaam.
Wat zijn hormonen?
De vrouwelijke hormoonhuishouding is een complex systeem dat aan de basis staat van vele processen in het lichaam. Hormonen zijn stofjes die het lichaam aanmaakt en via de bloedbaan naar bepaalde organen transporteert. De hormonen slingeren de boel aan of trappen juist op de rem. Hormoon komt dan ook van het woord ‘hormao’, wat letterlijk ‘in beweging zetten’ betekent. Het lichaam kan de hormoonhuishouding meestal prima zelf reguleren, maar dan moeten mensen niet al te veel ongezonde rotzooi eten, hun leefstijl op orde hebben en geen andere ziekten onder de leden hebben. Is dit wel het geval, dan stort het geheel als een kaartenhuis ineen. Wat volgt, is een reeks van vage klachten. Het opsporen van de exacte oorzaak, kan dan als het zoeken naar een speld in een hooiberg zijn. Hormonen hebben dus invloed op nagenoeg alles en dan begrijp je ook meteen dat je van alles gaat mankeren, wanneer ze uit balans zijn.
Invloed op nagenoeg alles
Hormonen hebben invloed op nagenoeg alles. Het is dan ook begrijpelijk dat vrouwen van alles gaan mankeren wanneer de hormonen uit balans zijn. Hormonen hebben invloed op:
- Ademhaling
- Bloeddruk
- Bloedsuikerspiegel
- Energiestofwisseling
- Gedrag, gevoelens en emoties
- Groei van lichaamscellen
- Hartslag
- Lichaamstemperatuur
- Spijsvertering
- Vocht- en zouthuishouding
- Vecht- of vluchtreactie
- Vruchtbaarheid
Hormonen worden gemaakt in de volgende klieren:
- In het hoofd: hypothalamus en hypofyse
- In de hals: schildklier en bijschildklieren
- In de buik: bijnieren, alvleesklier (pancreas)
- In de voortplantingsorganen: eierstokken
Overgangsklachten
In ons lichaam bevinden zich zo’n veertig verschillende hormonen. Ze hebben allemaal een eigen, belangrijke taak. Zodra ze uit balans zijn, geeft dit vage klachten. Veel vrouwen hebben hier last van. Meestal komt een hormonale disbalans pas aan het licht als vrouwen al een tijdje met een of meer van onderstaande symptomen kampen, maar dit wordt nog lang niet door iedere arts aan hormonen gekoppeld.
Mogelijke klachten:
- Afwijkende menstruatie
- Premenstrueel syndroom (PMS)
- Nachtelijk zweten
- Allergieën
- Angst
- Neerslachtigheid
- Broze nagels
- Concentratieproblemen
- Geheugenklachten
- Hyperventilatie
- Energiegebrek
- Eetbuien, verandering eetlust
- Gewichtstoename of -afname
- Rugklachten
- Gewrichts- en/of spierpijn
- Haaruitval
- Hoofdpijn, migraine
- Huidproblemen (acne, eczeem)
- Koude handen en neus
- Terugkerende ontstekingen
- Laag libido
- Meer dorst dan normaal
- Veel urineren
- Onrust, opgejaagd gevoel
- Zweten
- Slaapproblemen
- Vermoeidheid
- Spijsverteringsproblemen
- Opgeblazen gevoel
- Stemmingswisselingen
- Stijve gewrichten en spieren
- Vocht vasthouden
- Veranderende vetopslag
- Hartkloppingen
- Duizeligheid
- Vruchtbaarheidsproblemen
Uiteenlopende symptonen
De uit balans geraakte hormonen zorgen ervoor dat vrouwen bij de huisarts komen met vaak zeer uiteenlopende symptomen die zich letterlijk van top tot teen kunnen openbaren. En als ze de menopauzale leeftijd bereiken en richting de overgang gaan, zie je vaak een toename van klachten. Het is van belang dat huisartsen die deze symptonen bij vrouwen zien, vaker denken aan de overgang.
Over de auteur
Mirjam Kaijer is een vooraanstaande stem in de roep om genderspecifieke zorg. Als journalist, columnist, oud-verpleegkundige en auteur van het boek “Ik ben geen man”, werkt ze aan het blootleggen en bestrijden van de genderparadox in de gezondheidszorg. Kaijer pleit voor het erkennen en adresseren van verschillen in gezondheidsuitkomsten tussen mannen en vrouwen, een gevolg van het feit dat de medische zorg in grote mate is afgestemd op mannen. Haar boek bouwt voort op het werk van cardiologen Janneke Wittekoek en Angela Maas, die aandacht hebben gevraagd voor de unieke manieren waarop hartaandoeningen zich bij vrouwen voordoen.
Kaijer’s persoonlijke ervaring met de medische wereld heeft haar motivatie en perspectief versterkt. Haar eigen zoektocht naar een juiste diagnose duurde tien jaar, gekenmerkt door talloze symptomen en misdiagnoses. Uiteindelijk werd ze correct gediagnosticeerd met primaire hyperparathyreoïdie (pHPT), een aandoening die twee keer zoveel vrouwen treft als mannen, na een ontmoeting met een vreemdeling op een forum. Ze reisde naar de VS voor een succesvolle operatie en maakte een volledig herstel.
Kaijer’s verhaal benadrukt het belang van aandacht voor genderspecifieke zorg en het herkennen van de verschillen in hoe ziektes zich manifesteren bij mannen en vrouwen. Haar werk en ervaringen zijn een krachtige oproep tot actie om de gezondheidszorg inclusiever en effectiever te maken voor iedereen.
