Bij een stressvolle situatie brengt het sympatisch zenuwstelsel in onze hersenen, ons lichaam in staat van paraatheid. De hormonen adrenaline en noradrenaline komen vrij en het lichaam is klaar voor de vecht- of vluchtreactie.

Wat er gebeurt bij stress

• Je bloeddruk gaat omhoog en je hartslag stijgt
• Zuurstofrijk bloed stroomt naar je spieren, hart en hersenen en minder naar de andere organen
• Je ademhaling versnelt je spieren spannen aan
• Je spijsvertering gaat op een laag pitje
• Het zweet breekt je uit

Kortom je bent klaar voor actie.

Stresshormoon

Na enkele minuten geeft de hypofyse de bijnieren opdracht om cortisol te produceren. Dit is het tweede systeem: parasympathisch zenuwstelsel. Cortisol is ook wel bekend als het stresshormoon en heeft daardoor negatieve associaties. Toch is het onmisbaar. Het zorgt ervoor dat er meer energie vrijkomt om met de stresssituatie om te gaan.

Enorme schrik

Je loopt door het bos en er springt een enorme tijger uit de bosjes. Je schrikt enorm. Hoe reageert je lijf? Je maakt razendsnel de afweging: Ren ik weg? Of kan ik het gevecht van deze tijger winnen? Welke keuze je ook maakt, je spieren staan op scherp en zijn klaar voor actie. Je bloedsomloop en hartslag verhogen en je pupillen verwijden. Alles om zo snel en alert mogelijk te kunnen reageren. Je lichaam wil overleven en dat zet allerlei processen in gang.

Gezonde stress

Stress is dus een hele natuurlijke en gezonde reactie. Het helpt je om goed te presteren, maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. Ook met de spanning die je voelt tijdens een sportwedstrijd of als je een auto-ongeluk net weet te voorkomen, is niets mis. Stressreacties zijn essentieel in noodsituaties. Maar het beperkt zich tegenwoordig niet meer tot het voorkomen dat je onder een bus komt of wordt opgegeten door die tijger. We reageren nu ook meer op bedreigingen van psychische aard. En als dat ook tijdelijke stress zou zijn, is dat helemaal niet erg. Maar helaas is deze stress vaak langdurig van aard.

Ongezonde stress

Wanneer stress langdurig aanwezig is of wanneer het lichaam te heftig reageert op een stressvolle situatie, kan dit tot problemen leiden. Er is meer tijd nodig om te herstellen. Bij veel momenten van stress heeft ons lichaam te weinig tijd voor herstel, waardoor het opstapelt. We spreken dan van ongezonde stress, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan. Van lichamelijke klachten, zoals een verhoogde bloeddruk, hoofdpijn en slapeloosheid, tot psychische klachten zoals prikkelbaarheid, besluiteloosheid en depressies.

Afwijkend gedrag

Bij ongezonde stress vertoon je vaak afwijkend gedrag. Sommige mensen vluchten in eten, anderen in sigaretten of drank. Ook zie je vaak dat mensen meer praten, cynisch worden of zich niet goed kunnen concentreren. Deze klachten zijn waarschuwingssignalen. Hoe eerder dit wordt opgemerkt, door jezelf of je partner, een vriend of collega, hoe eerder je er iets aan kunt doen. 

Bronnen: Om de content op Preventieplatform 111 feitelijk te onderbouwen, raadpleegt 111 uitsluitend kwalitatieve bronnen, wetenschappelijke studies en de eigen 111 experts.